ไม่ใช่เป็นเรื่องเกินความคาดหมายสำหรับพรรคก้าวไกล กับการถูกยุบและตัดสิทธิทางการเมือง เนื่องจากคำตัดสินก่อนหน้าระบุแล้วว่า การหาเสียงด้วยการแก้ไขมาตรา 112 เป็นการใช้สิทธิเกินขอบเขต สุ่มเสี่ยงต่อการล้มล้างการปกครอง จนนำมาสู่การยื่นยุบพรรคในเวลาต่อมา

การเตรียมการตั้งพรรคส้มร่างใหม่ ไม่ใช่อยู่ดีๆ แล้วผุดขึ้นมาจากดิน แต่ผ่านการคิดและเตรียมการมาในระยะเวลาหนึ่ง รวมทั้งชื่อพรรค โลโก้พรรค ส่วนแกนนำและหัวหน้าพรรคคงยึดหลักแนวทางเดิมของพรรคการเมืองไทยในยุคหลัง คือ ตั้งกรรมการบริหารพรรคน้อยๆ และไม่ใส่สมาชิกระดับแกนนำสำคัญๆ ลงไป โดยกรณีศึกษาสำคัญคือ การยุบพรรคไทยรักไทย ที่ต้องเสียกรรมการบริหารพรรค 111 คน หรือกลุ่ม ‘บ้านเลขที่ 111’ เพื่อล้มกระดานเครือข่าย ทักษิณ ชินวัตร ในขณะนั้น

พรรคประชาชน หรือ People’s Party ชื่อที่อาจจะเหมือนอย่างบังเอิญกับชื่อภาษาอังกฤษของคณะราษฎร เปิดตัววันที่ 9 สิงหาคม และจัดงานใหญ่รับสมัครสมาชิกพรรค ได้ยอดเงินบริจาคเข้าพรรคถึง 25 ล้านบาท ในไม่กี่วัน เช่นเดียวกับสมาชิกพรรคที่ทะลุ 50,000 คน 

ณัฐพงษ์ เรืองปัญญาวุฒิ หัวหน้าพรรคประชาชน

ณัฐพงษ์ เรืองปัญญาวุฒิ ประกาศเตรียมสู้เลือกตั้ง 2570 พร้อมตั้งรัฐบาลพรรคเดียว และยืนยันไม่ลดเพดานแก้ไขกฎหมายอาญา มาตรา 112 

แต่การยักไหล่แล้วไปต่อของพรรคส้มร่างสอง ที่ย้ายมาร่างสามในนามพรรคประชาชน ยังต้องถูกตีกรอบด้วยกับดักมาตรา 112 อีกเช่นกัน 

หากอ้างอิงจากคำวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญ เมื่อวันที่ 7 สิงหาคม ที่บอกว่า ความผิดเรื่องการแก้ไขมาตรา 112 และใช้เป็นนโยบายพรรคในการหาเสียงเลือกตั้ง เพื่อหวังผลคะแนนเสียงและชนะการเลือกตั้ง มีเจตนาเซาะกร่อนบ่อนทำลายสถาบันพระมหากษัตริย์ หรือทำให้อ่อนแอลง อันนำไปสู่การล้มล้างการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข และความผิดนี้เริ่มต้นตั้งแต่การยื่นแก้ไขมาตรา 112 เข้าสู่สภา วันที่ 25 มีนาคม 2564 แต่ ชวน หลีกภัย ประธานสภาขณะนั้น ไม่รับ โดยให้เหตุผลว่าขัดรัฐธรรมนูญ

ดังนั้น หากใช้หลักนี้มาพิจารณาเรื่อง 44 สส. เป็นผู้ยื่นร่างแก้ไขมาตรา 112 ในวันนั้น นับว่า ‘เสี่ยงอย่างมาก’ ที่จะถูกตัดสิทธิทางการเมืองตลอดชีพ เพราะวันที่ศาลใช้อ้างอิงตัดสิทธิกรรมการบริหารพรรค ก็ยึดวันที่ยื่นกฎหมายเข้าสภาเป็นหลัก 

ชัยธวัช ตุลาธน และ พิธา ลิ้มเจริญรัตน์ อดีตหัวหน้าพรรคก้าวไกล

คาดการณ์กันแบบสุดทางว่า กรณี 44 สส. อดีตพรรคก้าวไกล อาจจบลงเหมือน ช่อ-พรรณิการ์ วานิช ที่ถูกตัดสิทธิรับสมัครเลือกตั้งตลอดชีวิต เนื่องจากโพสต์ภาพและข้อความในเฟซบุ๊ก ที่อาจเชื่อมโยงกับสถาบันพระมหากษัตริย์อย่างมิบังควร อันเป็นพฤติการณ์หรือการกระทำที่ส่อไปในทางขัดต่อมาตรฐานทางจริยธรรมอย่างร้ายแรง 

พรรคประชาชน บรรดาคนในพรรค ฐานเสียง แฟนคลับ ‘ด้อมส้ม’ อาจจะอยู่ในช่วงอารมณ์แค้นเคืองคำตัดสินของศาลรัฐธรรมนูญ และสวิงกลับมาที่ความสะใจและมั่นใจว่า ต่อให้อยู่ในนามพรรคใหม่ ความนิยมในพรรคส้มยังไม่เสื่อมคลาย ยังคงปักธงมั่นคงในหลายๆ พื้นที่ และในการเลือกตั้ง 2570 ก็ต้องยอมรับว่า พรรคก้าวไกลมีภาษีดีว่าใครเพื่อน หนึ่ง-ยังได้รับความนิยมจริงๆ สอง-เป็นผู้ถูกกระทำทางการเมือง 

แต่การยักไหล่นั้นง่าย ไปต่ออย่างไรยังคาดเดายาก บางคนเล่นมุกผ่านโลกออนไลน์ว่า การสมัครสมาชิกพรรคตลอดชีพ - ไม่ใช่ตลอดชีพของผู้สมัคร แต่เป็นตลอดชีพของพรรค (ซึ่งน่าจะสั้นมากตามเคย) 

อย่างไรก็ตาม การยุบพรรคก้าวไกลเป็นกระแสไปทั่วโลก หลายประเทศและองค์กรนานาชาติต่างจับตา แสดงความเป็นห่วงเป็นใยว่าอาจทำให้กระบวนการทางประชาธิปไตยไทยถอยลงคลอง แต่ทางการไทยก็ตอบกลับอย่างตรงไปตรงมาที่แปลได้เป็นภาษาชาวบ้านเราๆ ท่านๆ ว่า เรื่องของเรา จัดการเองได้ พวกคุณอย่ายุ่ง 

มองโลกแง่งามว่า การยุบพรรคประชาชนคงไม่เกิดขึ้นง่ายๆ เพราะเนื้อแท้ไทยก็แคร์สายตาชาวโลกไม่น้อย แต่ไม้ตายที่จะใช้ขจัดพรรคส้ม คือการตัดสิทธิ 44 สส. มากกว่า 

หากไล่ 44 รายชื่อ จะมีทั้งคนที่เป็นอดีต สส. คนที่ถูกตัดสิทธิไปแล้วจากการยุบพรรค และคนที่ยังเป็น สส. อยู่ ทั้งแบบบัญชีรายชื่อและแบ่งเขต ที่สำคัญ บุคคลที่ลงชื่อทั้งหมด คือเหล่า ‘บิ๊กเนม’ ระดับแกนนำเลือดแท้ที่ฟูมฟักพรรคส้มมาตั้งแต่ยุคอนาคตใหม่ 

วิโรจน์ ลักขณาอดิสรณ์

หากฉากทัศน์ (คำเชยๆ นี่แหละ) ทางการเมืองแบบนี้เกิดขึ้นจริง พรรคประชาชนจะอ่อนแอลงอย่างมาก จาก สส. 25 คนที่หายไป บางเขตต้องเลือกตั้งใหม่ หัวหน้าพรรคและแกนนำเก๋าเกมถูกตัดสิทธิ คนที่จะมานำพรรครุ่นใหม่ที่ฉะฉานแน่นหลักการคงเหลือแค่ ไอติม-พริษฐ์ วัชรสินธุ และบรรดา สส. หน้าใหม่ที่เพิ่งเข้าสภาหลังการเลือกตั้งปี 2566

ภาพที่ใครต่อใครเคยเห็นในสภา การอภิปรายอย่างถึงลูกถึงคนจาก วิโรจน์ ลักขณาอดิศร การแจงตัวเลขและข้อมูลละเอียดยิบโดย ศิริกัญญา ตันสกุล การบู๊พร้อมชนแบบ รังสิมันต์ โรม หรือ จิรัฏฐ์ ทองสุวรรณ์ ผู้กัดกองทัพไม่ยอมปล่อย สิ่งที่ทำให้ประชาชนนั่งเฝ้าการถ่ายทอดสด จ้องสไลด์ประกอบการประชุมสภาอย่างใจจดใจจ่อและมีส่วนร่วม อาจไม่ได้ปรากฏให้เห็นอีกแล้ว

รังสิมันต์ โรม

ความฮึกเหิมของด้อมส้ม จะกลายเป็นความหนักใจของการจัดการภายในพรรคประชาชน ที่ต้องเริ่มต้นจากศูนย์ ต้องคิดว่าจะผลักดันใครขึ้นมาเป็นแกนนำ และการจัดสรรองคาพยพเพื่อรองรับทั้งบทบาทสภา และการเลือกตั้ง 2570 คงไม่ง่ายเหมือนจินตนาการ

เปรียบเทียบกันว่า การกำจัดวัชพืชบางอย่าง แค่ถอนหรือตัดมันยังมีวันกลับมางอกงามได้ วิธีที่ชะงัดกว่า ‘ของเขา’ คือเอาน้ำร้อนเดือดรดราดให้ตายถึงราก - ฉากที่ร้ายขั้นสุดแบบนี้อาจกำลังจะเกิดขึ้นก็ได้