สื่ออิสราเอล The Times of Israel และ The Jerusalem Post รายงานว่าผู้ร่วมชุมนุมมีประมาณ 800,000 คน อ้างอิงจากจำนวนสมาชิกสหภาพแรงงานที่เป็นแกนนำการประท้วงครั้งใหญ่นี้ โดยมีเป้าหมายสำคัญที่การเรียกร้องให้ เบนจามิน เนทันยาฮู นายกรัฐมนตรีอิสราเอล กลับเข้าสู่กระบวนการเจรจาหยุดยิงกับกลุ่มฮามาส เพื่อรักษาชีวิตของตัวประกันราว 101 รายที่ยังอยู่ในกำมือของฮามาส

นายกฯ เนทันยาฮูแสดงความเสียใจ และขอให้ครอบครัวตัวประกันทั้ง 6 รายที่เสียชีวิตในปฏิบัติการตอบโต้ของอิสราเอลเมื่อปลายเดือนสิงหาคม ‘ให้อภัย’ แก่ตัวเขา แต่ขณะเดียวกันก็ประกาศกร้าวว่ารัฐบาลอิสราเอลและ IDF จะไม่ยอมอ่อนข้อให้ฮามาสเด็ดขาด และจะไม่เจรจาหยุดยิงในขณะนี้ด้วย เพราะอิสราเอลต้องตอบโต้กลับอย่างสาสมแก่กลุ่มก่อการร้ายที่เป็นภัยคุกคามประเทศและประชาชนอิสราเอล ซึ่งกลุ่มคนที่เห็นด้วยกับเนทันยาฮูมีจำนวนไม่น้อย ส่งผลให้การชุมนุมที่มีผู้เข้าร่วมครั้งใหญ่สุดในรอบเกือบ 3 ปีค่อยๆ แผ่วปลายลงไป เพราะกระแสความเคลื่อนไหวไม่ส่งผลให้เกิดความเปลี่ยนแปลงเชิงนโยบายในสงครามกาซา

มีการยิงจรวดตอบโต้กันไปมาตั้งแต่กลางเดือนสิงหาคมจนถึงต้นเดือนกันยายน 2024 หลังจากที่หน่วยลับของอิสราเอลบุกสังหาร ฟูอัด ชูกร์ ผู้นำทางทหารระดับสูงของฮิซบอลเลาะห์ ที่เมืองทางตอนใต้ของเบรุต เลบานอน

การปะทะบริเวณพรมแดนเลบานอน-อิสราเอล

นอกจากนี้ การประกาศตัวเป็นพันธมิตรกับฮามาสของกลุ่มฮิซบอลเลาะห์ก็ไม่ใช่เรื่องที่เพิ่งเกิดขึ้นในยุคนี้ แต่สถานะศัตรูคู่แค้นระหว่างฮิซบอลเลาะห์-อิสราเอล มีความเป็นมายาวนานข้ามทศวรรษ และการรุกรานของ IDF เข้าสู่ดินแดนเลบานอนช่วงทศวรรษ 1980 ยังเป็นปฐมบทให้กลุ่มมุสลิมชีอะห์ในเลบานอนจับอาวุธขึ้นสู้จนกลายเป็นกองกำลังฮิซบอลเลาะห์ในปัจจุบัน 

ซายเยด ฮัสซัน นัสราลเลาะห์ ผู้นำฮิซบอลเลาะห์ ออกอากาศข่าวการเสียชีวิตของผู้บัญชาการ ฟาอุด ชูกร์

ฮิซบอลเลาะห์เป็นกลุ่มติดอาวุธซึ่งได้รับการสนับสนุนจากชาวเลบานอนจำนวนมาก เพราะการรุกรานเลบานอนของอิสราเอลในอดีตมีข้ออ้างว่าทำไปเพื่อกำจัดขบวนการปลดปล่อยปาเลสไตน์ (PLO) ที่หนีภัยไปกบดานในประเทศเพื่อนบ้าน แต่กลับส่งผลให้พลเรือนชาวเลบานอนถูกสังหารหลายร้อยคน และผู้ที่ต้องอพยพพลัดถิ่นเพราะบ้านเรือนถูกทำลายอีกราว 500,000 คน

ป้ายบิลบอร์ดในเบรุต เลบานอน รูปผู้นำฮามาส อิสมาอิล ฮานิเยห์ ผู้บัญชาการอิหร่าน กัสเซ็ม โซไลมานี และผู้บัญชาการฮิซบอลเลาะห์ ฟาอุด ชูกร์

การต่อสู้ระหว่างอิสราเอล-ฮิซบอลเลาะห์เกิดขึ้นมาแล้วหลายครั้ง ได้แก่ ปี 1982 ปี 2000 ปี 2006 และล่าสุดคือปี 2024 ซึ่งในสายตาของคนภายนอกอาจจะเห็นว่าการปะทะทุกครั้ง อิสราเอลสามารถกุมความได้เปรียบเหนือกว่าฮิซบอลเลาะห์ ที่ปัจจุบันเริ่มเสื่อมความนิยมในเลบานอนเพราะปัญหาเศรษฐกิจ ทำให้คนจำนวนมากไม่เห็นด้วยกับการต่อสู้หรือทำสงครามที่จะซ้ำเติมสถานการณ์ในประเทศยิ่งกว่าเดิม

แต่ในระยะยาว อิสราเอลก็ต้องเปลืองแรงและเปลืองงบประมาณเพื่อรับมือการก่อเหตุของกลุ่มติดอาวุธอื่นๆ ที่เป็นแนวร่วมของทั้งฮามาสและฮิซบอลเลาะห์ต่อไป เพราะหลายกลุ่มยังคงเคลื่อนไหวอย่างเข้มแข็งในตะวันออกกลาง ทั้งในเชิงการเมืองและการทหาร

โดยรัฐบาลสหรัฐฯ อนุมัติส่งอาวุธและความช่วยเหลือทางทหารแก่อิสราเอลมาโดยตลอด เช่นเดียวกับประเทศแถบยุโรปที่มีรัฐบาลขวาจัด ก็ประกาศจุดยืนเคียงข้างอิสราเอล ทำให้พลเรือนของประเทศเหล่านี้ได้รับคำเตือนว่าอย่าเดินทางไปยังตะวันออกกลางและบางพื้นที่ในแอฟริกาเหนือ เพราะอาจจะตกเป็นเป้าโจมตีของกลุ่มติดอาวุธในพื้นที่เหล่านี้ได้ โดยที่ผ่านมามีการจับตัวประกันเรียกค่าไถ่ รวมถึงการปล้นเรือหรือทรัพย์สินของประเทศตะวันตกในน่านน้ำระหว่างประเทศ 

เบนจามิน เนทันยาฮู และ โจ ไบเดน ที่ทำเนียบขาว

ส่วนกลุ่มติดอาวุธในตะวันออกกลาง ได้รับการสนับสนุนเชิงอุดมการณ์และการให้ที่พักพิงจากรัฐบาลอิหร่าน ซึ่งเป็นหนึ่งในประเทศมุสลิมขนาดใหญ่ของโลกที่มีโครงการทดลองอาวุธนิวเคลียร์เป็นของตัวเอง จึงเรียกได้ว่ามีแสนยานุภาพทางการทหารที่หลายฝ่ายต้องคิดทบทวนให้ดีก่อนจะเปิดแนวรบจริงๆ 

เช่นเดียวกับที่รัสเซียก็ให้การสนับสนุนกลุ่มติดอาวุธในตะวันออกกลางบางส่วนที่แสดงจุดยืนเป็นปฏิปักษ์กับชาติตะวันตก เพราะถือว่ามีศัตรูร่วมกัน ประเทศมหาอำนาจเหล่านี้พยายามเอาชนะคะคานและแย่งชิงการนำในสมรภูมินอกดินแดนของตัวเองมาโดยตลอด

นอกเหนือจากโครงการอาวุธนิวเคลียร์ อิหร่านยังมีคลังน้ำมันสำรองและช่องแคบฮอร์มุซเป็นเครื่องมือต่อรองทางเศรษฐกิจที่สำคัญ เช่นเดียวกับการคุมน่านน้ำทะเลแดงของกลุ่มฮูตีในเยเมน และกลุ่มติดอาวุธอื่นๆ ที่ได้รับการสนับสนุนจากอิหร่าน ก็ส่งผลกระทบต่อการเดินเรือของเอกชนและภาครัฐทั่วโลก 

ปัญหาหลักคือ พฤติกรรมโจรสลัดปล้นและยึดเรือเดินสมุทรทั้งหลายสร้างความปั่นป่วนในน่านน้ำทะเลระหว่างประเทศมาจนถึงปัจจุบัน ทำให้พลเรือนหลากหลายสัญชาติ รวมถึงลูกเรือไทย พลอยได้รับความเดือดร้อนจากการถูกจับเป็นตัวประกันเพื่อเรียกค่าไถ่ ถ้าหากอิหร่านและกลุ่มติดอาวุธอื่นๆ มีความดีเดือดจนถึงขั้นประกาศปิดน่านน้ำจริง ย่อมส่งผลกระทบต่อหลายภาคส่วนทั่วโลก เพราะการต่อกรหรือปราบปรามโจรสลัดเหล่านี้ก็ได้กลายเป็นภาระหนักหน่วงที่อีกหลายประเทศต้องแบกรับร่วมกันอย่างไม่มีทางเลี่ยง

แม้อิสราเอลจะได้รับการสนับสนุนจากสหรัฐฯ และประเทศ EU บางส่วน แต่ท่าทีของรัฐบาลฝั่งตะวันตกก็เริ่มเปลี่ยนแปลงไปอย่างช้าๆ ตามจำนวนวันเวลาที่สงครามกาซาดำเนินไป

หนึ่งในนั้นคือการประกาศของรัฐบาล เคียร์ สตาร์เมอร์ นายกรัฐมนตรีอังกฤษจากพรรคแรงงาน สั่งระงับใบอนุญาตส่งอาวุธยุทโธปกรณ์จำนวนหนึ่งให้อิสราเอลในเดือนสิงหาคม 2024 ถูกมองเป็นการแสดงออกเชิงสัญลักษณ์ว่าอังกฤษจะไม่สนับสนุนการทำสงครามกาซาอีกต่อไป เพราะอันที่จริงอาวุธจากอังกฤษคิดเป็น 0.02 เปอร์เซ็นต์ของอาวุธทั้งหมดที่ส่งไปยังอิสราเอลเท่านั้น แม้จะไม่ส่งผลด้านการทหาร แต่สร้างแรงสั่นสะเทือนทางการทูตอย่างแน่นอน

เคียร์ สตาร์เมอร์

บทวิเคราะห์ในสื่ออังกฤษประเมินว่า สตาร์เมอร์มีท่าทีผ่อนปรนต่ออิสราเอลมากกว่าอดีตหัวหน้าพรรคแรงงานอย่าง เจเรมี คอร์บิน ซึ่งเป็นผู้สนับสนุนปาเลสไตน์และแนวทางแก้ปัญหาแบบรับรองสถานะทั้งสองรัฐที่ริเริ่มขึ้นโดยที่ประชุมสมัชชาใหญ่สหประชาชาติในอดีต 

แต่ท่าทีของสตาร์เมอร์ในครั้งนี้ก็สร้างความไม่พอใจอย่างมากแก่รัฐบาลผสมอิสราเอลที่เสียงข้างมากเป็นพรรคชาตินิยมและพรรคที่สนับสนุนแนวคิดไซออนิสต์ ซึ่งมองว่ารัฐอิสราเอลคือรัฐของยิวเท่านั้น ทั้งยังสนับสนุนการตั้งถิ่นฐานของชาวอิสราเอลในดินแดนปาเลสไตน์ จึงถือว่านี่เป็นความเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ เมื่อเทียบกับจุดยืนของอดีตรัฐบาลอังกฤษที่มาจากฝั่งอนุรักษนิยม

เบนจามิน เนทันยาฮู

ความเปลี่ยนแปลงในอังกฤษต่อยอดมาจากท่าทีของนอร์เวย์ สเปน และไอร์แลนด์ ที่ประกาศรับรองสถานะของรัฐปาเลสไตน์อย่างเป็นทางการเมื่อเดือนพฤษภาคม 2024 ซึ่งก็เป็นอีกหนึ่งการแสดงออกเชิงสัญลักษณ์ว่าการแก้ปัญหาความขัดแย้งอันยืดเยื้อเรื้อรังระหว่างอิสราเอล-ปาเลสไตน์ถึงเวลาจะต้องกลับเข้าสู่กระบวนการเจรจาต่อรองที่ใช้การเมืองนำการทหารได้แล้ว เพราะจำนวนผู้เสียชีวิตและความเสียหายที่ขยายวงกว้างขึ้นเรื่อยๆ ไม่เป็นผลดีต่อทุกฝ่ายในระยะยาว 

บทวิเคราะห์มองว่า แรงกดดันภายนอกมีส่วนทำให้อิสราเอลยอมรับการหยุดยิงชั่วคราวระยะหนึ่ง และล่าสุดก็ยอมให้เจ้าหน้าที่ขององค์การอนามัยโลก (WHO) เข้าไปฉีดวัคซีนป้องกันโปลิโอให้แก่เด็กๆ ชาวปาเลสไตน์เป็นครั้งแรกในรอบหลายปี แต่ขณะเดียวกันอิสราเอลก็ยังยืนยันจะยกระดับปฏิบัติการทางทหารในฉนวนกาซาและเลบานอนต่อไป ทำให้มีแนวโน้มสูงว่าฮามาสและฮิซบอลเลาะห์จะตอบโต้อย่างรุนแรงเช่นกัน

คามาลา แฮร์ริส

อีกประเด็นที่ต้องจับตามองคือการเลือกตั้งประธานาธิบดีสหรัฐฯ จะจัดขึ้นในเดือนพฤศจิกายน 2024 หากผู้ชนะคือ คามาลา แฮร์ริส รองประธานาธิบดีจากพรรคเดโมแครต อาจทำให้นโยบายสนับสนุนทางทหารของสหรัฐฯ ที่มีต่ออิสราเอลถูกพิจารณาทบทวนใหม่ เพราะแฮร์ริสมุ่งเน้นที่ภารกิจช่วยเหลือด้านมนุษยธรรมแก่ชาวปาเลสไตน์ และการแก้ปัญหาด้วยแนวทางเจรจามากกว่าการสู้รบ 

แต่ถ้า โดนัลด์ ทรัมป์ อดีตประธานาธิบดีสหรัฐฯ คนที่ 45 จากรีพับลิกัน คว้าชัย กลับมาดำรงตำแหน่งนี้อีกครั้ง อิสราเอลอาจได้รับแรงผลักดันให้ทุ่มเทกำลังทางทหารหนักหน่วงยิ่งกว่าเดิม เพราะทรัมป์นั้นขึ้นว่าเป็นผู้สนับสนุนนโยบายชาตินิยม และเคยแสดงความเห็นในเชิงเหยียดอิสลามหลายครั้ง จึงคาดเดาได้รางๆ ว่าเขาจะดำเนินนโยบายต่างประเทศแบบไหน 

โดนัลด์ ทรัมป์

ตอนที่ทรัมป์อยู่ในตำแหน่งก็สร้างวีรกรรมมากมายที่สั่นสะเทือนความมั่นคงและปั่นป่วนตะวันออกกลางมาแล้วหลายรอบ เช่น การประกาศว่าสหรัฐฯ จะถอนตัวจากการเป็นชาติพันธมิตรองค์การ NATO และยังส่งลูกสาวอย่าง อิแวงกา ทรัมป์ และ จาเรด คุชเนอร์ ลูกเขยของตัวเอง ซึ่งควบตำแหน่งที่ปรึกษาประธานาธิบดี ไปร่วมพิธีรับรองกรุงเยรูซาเล็มเป็นเมืองหลวงของอิสราเอล ทั้งที่มติของสมัชชาใหญ่ UN ระบุชัดว่าเยรูซาเล็มคือมหานครสำคัญของทั้งหลายฝ่าย ไม่ว่าจะเป็นอิสราเอล-ปาเลสไตน์ หรือชาวคริสต์และชาวมุสลิมทั่วโลก จึงไม่สามารถประกาศรับรองสถานะเยรูซาเล็มเป็นเมืองหลวงของชนชาติใดชนชาติหนึ่งได้เพียงลำพัง แต่ทรัมป์ก็ประกาศสวนมติ UN และย้ายสถานทูตสหรัฐฯ จนกลายเป็นชนวนประท้วงหลายครั้ง

เมื่อทรัมป์ก้าวลงจากตำแหน่ง รัฐบาลอเมริกันในยุค โจ ไบเดน ได้สั่งชะลอและระงับนโยบายต่างประเทศหลายอย่างที่ส่งผลกระทบต่อสถานการณ์ในตะวันออกกลาง แต่ถ้าหากทรัมป์กลับมาทวงบัลลังก์ประธานาธิบดีได้อีกครั้งในการเลือกตั้งปลายปีนี้ ตะวันออกกลางอาจต้องเจอกับระเบิดเวลาที่ไม่รู้จะเปรี้ยงปร้างขึ้นมาเมื่อไหร่ และสงครามกาซาระหว่างอิสราเอล-ฮามาสอาจได้เชื้อเพลิงระลอกใหม่ที่จะทำให้ความขัดแย้งไม่จบลงง่ายๆ